logo RCN
Colunas

O dialeto trentino falado em Rodeio: Parte IX

Nelson Dellagiustina

Os diferentes falares de imigrantes trentinos tiroleses que se instalaram em várias localidades do Médio Vale do Itajaí como Rio dos Cedros, Ascurra e outros no Alto Vale, dentre eles Rio do Sul, Taió e Rio do Oeste, se mesclaram com o tempo entre algumas famílias de Rodeio, mas o dialeto trentino predominou. Em Rodeio temos um cidadão nato, Ludovico Adami, neto de imigrantes tiroleses trentinos e vênetos, que começou a escrever versos e compor músicas em dialeto em 1995, no intuito de recordar o idioma dos anos de infância e que fora língua corrente da maioria da população de Rodeio até meados da década de 1960. Hoje, o dialeto trentino ainda é preservado, mas pouco falado das gerações mais novas. Dentre as inúmeras composições escritas por Ludovico Adami, leia os versos de "RICORDI".

A le volte me vem sentimenti

che fa pianzer e fa sospirar;

me ricordo dei primi bèi tempi,

'do viveva 'ncor senza pensar.


Vedo mama coi so mateloti,

sempre 'ntorno a 'n grand fogolar;

co la casa, le stale e i stalti,

co le robe e'ncor tut da netar.

Vedo 'l babo cativ' co la vita,

sú 'n colonia, nel bosch a laorar.

Dopo cena, al fum de la pipa,

conta storie per farla passar.

L'era tempi de bruti sudori:

bisogneva qualcos' guadagnar.

Così stes se porteva ei amori,

tra bestieme o preghiere... a cantar!

Seguem algumas palavras e expressões do nosso dialeto.

Onhitánt = de vez em quando

Ótcho = olho

Ôndja = unha

Ônt = gordura

Ônzer = passar gordura

Va fáte onzer = cai fora; você não entende

Padéla = panela; frigideira

Paidír = evacuar (vermes, lombrigas)

Paiôm = colchão de palha de milho

Paitchêp = magrinho; coitadinho

Palôm = poste para luz elétrica

Pám = pão

Pána; têla = nata; creme de leite

Panizél = fralda

Papagál = papagaio; ignorante

Parárlo via = mandar embora; enxotar

Passandomám = depois de amanhã

Páscol = pasto

Pát = pato

Patchóca = lama; lodo

Paúra = medo

Peáda = coice; pontapé

Pêgro = lerdo; lento; vagaroso

Per em cul de na útcha = por pouco; por um triz

Per la pu secúra = por cuidado (precaução)

Períba = tiriba

Perícol mát =muito perigoso; perigo iminente

Periquêt = periquito

Permalôss = não gostar

Perquê = porque ou por quê?

Pérsegui = pêssegos

Persêmol = salsa

Pertegú = bem-te-vi

Pêss = peixe

Péssa de lavarzô = pano para lavar louça

Pesseguê = Rapidos! Sejam ágeis!

Pestár = pisar (com os pés); socar

Pétem = pente

Petissót = baixinho (estatura)

Pietá ai sássi = digno de compaixão (dó)

Píla = pilão (moer cereais)

Pilarôl = pau roliço para bater cereais

Pinháta = recipiente de barro

Pinpinhégol = qualquer coisa (ventil de pneu, por exemplo)

Políto = bem feito; bem

Panizél = fralda

Petára = calça frouxa na traseira

Pêtola = carapicho

Patáte móre = batatinhas

Polsár em pessót = descansar um pouco

Piótchio = piolho

Piôva = chuva

Pipastrél = morcego

Pissárse a dóss = rir muito (mijar-se)

Pissotél(a) = fedelho; moleque

Poiát = pinto

Poiatél = pintinho

Poldárse = pode ser

Polinár = poleiro

Políni = tipos de pulgas (nas aves)

Pôlver = pó; pólvora

Pontezél = varanda de casa de madeira

Pór = verruga

Porêto = coitado; que causa dó

Pôss = poço; cisterna

Pregár = rezar

Prezôr = coalho

Puína = queijinho bem fino

Púless = pulga

Putéla = mocinha; rapariga

Qualcóss = qualquer coisa; alguma coisa

Quegárse a dóss = ficar com medo

Qüért = telhado

Qüérta = cobertor

Qüértchio´= tampa (de panela)

Quíquera = xícara

Radôr = navalha (para barbear-se)

Raminél = chaleira

Rampím = gancho para apanhar frutas

Randjár = consertar

Rampegár = trepar; subir

Repetôm = peidão

Rêtcha = orelha

Rezentár le róbe = enxaguar (roupas)

Ríder = rir

Ríss ou rízo = arroz

Róbe = roupas

Róbe de le féste = roupas para festas

Róbe del di diópra = roupas para trabalho

Róbe sbregáde = roupas rasgadas

Rônca = foice

Rôss come en peverôm = vermelho como pimentão; envergonhar-se

Rossúm = gema do ovo

Rovína = desgraça; estrago

Rúba = arroba

Rugánt = porco

Rúzem = enferrujado

Rostír = fritar


O dialeto trentino falado em Rodeio: Parte IX Anterior

O dialeto trentino falado em Rodeio: Parte IX

Próximo

Dia da Independência: 7 de setembro (Séte de setémbre)

Deixe seu comentário