Governo Lula anuncia Pix de R$ 5.100 para famílias afetadas pelas chuvas RS
Nelson Dellagiustina
Os diferentes falares de imigrantes trentinos tiroleses que se instalaram em várias localidades do Médio Vale do Itajaí como Rio dos Cedros, Ascurra e outros no Alto Vale, dentre eles Rio do Sul, Taió e Rio do Oeste, se mesclaram com o tempo entre algumas famílias de Rodeio, mas o dialeto trentino predominou. Em Rodeio temos um cidadão nato, Ludovico Adami, neto de imigrantes tiroleses trentinos e vênetos, que começou a escrever versos e compor músicas em dialeto em 1995, no intuito de recordar o idioma dos anos de infância e que fora língua corrente da maioria da população de Rodeio até meados da década de 1960. Hoje, o dialeto trentino ainda é preservado, mas pouco falado das gerações mais novas. Dentre as inúmeras composições escritas por Ludovico Adami, leia os versos de "RICORDI".
A le volte me vem sentimenti
che fa pianzer e fa sospirar;
me ricordo dei primi bèi tempi,
'do viveva 'ncor senza pensar.
Vedo mama coi so mateloti,
sempre 'ntorno a 'n grand fogolar;
co la casa, le stale e i stalti,
co le robe e'ncor tut da netar.
Vedo 'l babo cativ' co la vita,
sú 'n colonia, nel bosch a laorar.
Dopo cena, al fum de la pipa,
conta storie per farla passar.
L'era tempi de bruti sudori:
bisogneva qualcos' guadagnar.
Così stes se porteva ei amori,
tra bestieme o preghiere... a cantar!
Seguem algumas palavras e expressões do nosso dialeto.
Onhitánt = de vez em quando
Ótcho = olho
Ôndja = unha
Ônt = gordura
Ônzer = passar gordura
Va fáte onzer = cai fora; você não entende
Padéla = panela; frigideira
Paidír = evacuar (vermes, lombrigas)
Paiôm = colchão de palha de milho
Paitchêp = magrinho; coitadinho
Palôm = poste para luz elétrica
Pám = pão
Pána; têla = nata; creme de leite
Panizél = fralda
Papagál = papagaio; ignorante
Parárlo via = mandar embora; enxotar
Passandomám = depois de amanhã
Páscol = pasto
Pát = pato
Patchóca = lama; lodo
Paúra = medo
Peáda = coice; pontapé
Pêgro = lerdo; lento; vagaroso
Per em cul de na útcha = por pouco; por um triz
Per la pu secúra = por cuidado (precaução)
Períba = tiriba
Perícol mát =muito perigoso; perigo iminente
Periquêt = periquito
Permalôss = não gostar
Perquê = porque ou por quê?
Pérsegui = pêssegos
Persêmol = salsa
Pertegú = bem-te-vi
Pêss = peixe
Péssa de lavarzô = pano para lavar louça
Pesseguê = Rapidos! Sejam ágeis!
Pestár = pisar (com os pés); socar
Pétem = pente
Petissót = baixinho (estatura)
Pietá ai sássi = digno de compaixão (dó)
Píla = pilão (moer cereais)
Pilarôl = pau roliço para bater cereais
Pinháta = recipiente de barro
Pinpinhégol = qualquer coisa (ventil de pneu, por exemplo)
Políto = bem feito; bem
Panizél = fralda
Petára = calça frouxa na traseira
Pêtola = carapicho
Patáte móre = batatinhas
Polsár em pessót = descansar um pouco
Piótchio = piolho
Piôva = chuva
Pipastrél = morcego
Pissárse a dóss = rir muito (mijar-se)
Pissotél(a) = fedelho; moleque
Poiát = pinto
Poiatél = pintinho
Poldárse = pode ser
Polinár = poleiro
Políni = tipos de pulgas (nas aves)
Pôlver = pó; pólvora
Pontezél = varanda de casa de madeira
Pór = verruga
Porêto = coitado; que causa dó
Pôss = poço; cisterna
Pregár = rezar
Prezôr = coalho
Puína = queijinho bem fino
Púless = pulga
Putéla = mocinha; rapariga
Qualcóss = qualquer coisa; alguma coisa
Quegárse a dóss = ficar com medo
Qüért = telhado
Qüérta = cobertor
Qüértchio´= tampa (de panela)
Quíquera = xícara
Radôr = navalha (para barbear-se)
Raminél = chaleira
Rampím = gancho para apanhar frutas
Randjár = consertar
Rampegár = trepar; subir
Repetôm = peidão
Rêtcha = orelha
Rezentár le róbe = enxaguar (roupas)
Ríder = rir
Ríss ou rízo = arroz
Róbe = roupas
Róbe de le féste = roupas para festas
Róbe del di diópra = roupas para trabalho
Róbe sbregáde = roupas rasgadas
Rônca = foice
Rôss come en peverôm = vermelho como pimentão; envergonhar-se
Rossúm = gema do ovo
Rovína = desgraça; estrago
Rúba = arroba
Rugánt = porco
Rúzem = enferrujado
Rostír = fritar
Deixe seu comentário